Trung Quốc chuẩn bị Chiến tranh xâm lược 17-2-1979 như thế nào ?

(Quan hệ quốc tế) - Tuy miệng tuyên bố là “Chiến tranh phản kích tự vệ”, nhưng Trung Quốc đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho “Chiến tranh xâm lược” quy mô lớn ngày 17-2-1979.

Xây dựng và củng cố quyết tâm xâm lược Việt Nam

Bắt đầu từ năm 1978, song song với việc liên tục xâm phạm chủ quyền và lãnh thổ của Việt Nam, Trung Quốc cũng ráo riết chuẩn bị mọi mặt cho cuộc tấn công quy mô lớn trên toàn tuyến biên giới Việt Nam, tập trung những quân đoàn chủ lực lớn dọc theo biên giới Việt - Trung.

Theo nguồn tin của Cục tình báo Trung ương Hoa Kỳ CIA (sau này được các báo chí Mỹ tiết lộ), thì từ giữa năm 1978, Trung Quốc đã hoàn chỉnh các phương án tác chiến, các đơn vị bộ đội đã sẵn sàng mở cuộc tiến công quân sự quy mô lớn chống Việt Nam, vấn đề còn lại chỉ là chờ thời cơ.

Châu Đức Lễ (Zhou Deli), Tham mưu trưởng Quân khu Quảng Châu, kể lại rằng vào tháng 9 năm 1978 đã có một cuộc họp được tổ chức trong Bộ tổng Tham mưu quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, để bàn về vấn đề xung đột biên giới trên bộ với Việt Nam.

Một đề xuất sơ bộ đề nghị tiến hành một chiến dịch quy mô nhỏ nhằm vào một trung đoàn bộ đội địa phương thuộc huyện Trùng Khánh của Việt Nam, nằm sát đường biên giới với tỉnh Quảng Tây.

Tuy nhiên, sau khi một báo cáo của tình báo được nêu ra, thì đa số người tham gia cuộc họp đều đồng ý rằng cần phải tiến hành một hành động quân sự lớn, gây được ảnh hưởng đáng kể với Hà Nội và tình hình ở Đông Nam Á. 

Đa phần ý kiến cho rằng, cần phải tiến công vào các đơn vị quân đội chính quy của Việt Nam trên một địa bàn rộng lớn.

Mặc dù cuộc họp kết thúc mà không đưa ra bất cứ quyết định cụ thể nào về cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam nhưng nó đã cho thấy dã tâm của Trung Quốc, âm mưu tiến hành một cuộc chiến tranh xâm lược ở biên giới phía Bắc của Việt Nam, đã manh nha từ rất lâu.

Thông báo chiến thắng của Bộ Quốc phòng đăng trên Báo Nhân dân số ra ngày 20-3-1979

Ngày 23-11-1978, Bộ Tổng tham mưu Trung Quốc đã triệu tập một cuộc họp khác. Tại đây, một kịch bản mới về một cuộc chiến tranh quy mô, trong thời gián khá dài, nhằm vào các vị trí quân sự chính của Việt Nam và các thành phố đối diện qua biên giới với các tỉnh Vân Nam và Quảng Tây đã được bàn bạc kỹ lưỡng.

Cuộc họp chỉ định hai quân khu Quảng Châu (chủ chốt là quân khu tỉnh Quảng Tây) và Quân khu Thành Đô (chỉ lấy Quân khu tỉnh Vân Nam, thủ phủ ở Côn Minh) sẽ trực tiếp thực hiện chiến dịch xâm lược này.

Ngoài ra cuộc họp cũng quyết định điều động một lực lượng dự bị chiến lược, bao gồm 4 Tập đoàn quân và 1 sư đoàn, lấy từ các khu vực khác là quân khu tỉnh Vũ Hán và Quân khu Thành Đô để củng cố cho mặt trận Quảng Tây và Vân Nam.

Xác định quy mô, xây dựng cơ cấu chỉ huy và thời điểm phát động chiến tranh

Theo bài viết “China’s 1979 War with Vietnam: A Reassessment” (tạm dịch: “Nhìn lại cuộc chiến tranh Trung-Việt năm 1979”) của Xiaoming Zhang, vào ngày 7-12-1978, Quân ủy Trung ương Trung Quốc đã triệu tập một cuộc họp, ra quyết định phát động một cuộc chiến tranh hạn chế trên tuyến biên giới phía nam Trung Quốc để “giáng trả” Việt Nam. 

(Xiaoming Zhang là học giả gốc Trung Quốc, tham gia giảng dạy tại trường Cao đẳng Không quân (Air War College) thuộc Quân chủng Không Quân Mỹ. Bài viết này được đăng vào năm 2005 trên tờ China Quarterly, một tạp chí quốc tế có uy tín, xuất bản tại Anh).

Chỉ thị của Quân ủy Trung ương Trung Quốc nêu rõ, cuộc chiến tranh được hạn chế nghiêm ngặt trong vòng bán kính 50km từ đường biên giới và kéo dài trong 2 tuần, các đơn vị được ấn định ở phần trên phải chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu từ ngày 10 tháng 1 năm 1979.

Trong cuộc họp vào lễ Giáng sinh năm 1978, Đặng Tiểu Bình - Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc- đã quyết định không thành lập Bộ chỉ huy chung mà hai cánh quân sẽ tiến hành chiến đấu độc lập, không có phối hợp hoặc hiệp đồng.

Đặng Tiểu Bình cũng chỉ định Hứa Thế Hữu (Xu Shiyou) làm chỉ huy chiến dịch ở đông Quảng Tây và Dương Đắc Chí (Yang Dezhi), tư lệnh quân khu Vũ Hán, chỉ huy ở miền tây Vân Nam, không dùng Vương Tất Thành (Wang Bicheng), tư lệnh quân khu tỉnh Vân Nam.

Lo lắng vì không biết lực lượng tham chiến có đủ thời gian để chuẩn bị cho cuộc chiến tranh hay không, Đặng Tiểu Bình đã cử tổng tham mưu phó Dương Dũng và Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần Trương Chấn lần lượt đến Vân Nam và Quảng Tây để thị sát điều kiện chiến đấu.

Qua thị sát, lo ngại vấn đề binh lính chưa sẵn sàng chiến đấu do chưa tham gia vào bất cứ cuộc chiến tranh lâu dài nào, Trương đã lập tức đề nghị hoãn cuộc chiến lại một tháng, quân đội được lệnh tiến hành cuộc chiến tranh vào khoảng giữa tháng 2-1979.

Ngày 11-2-1979, hai ngày sau khi Đặng Tiểu Bình hoàn tất chuyến thăm Mỹ-Nhật, cuộc họp Bộ Chính Trị mở rộng được triệu tập. Đặng Tiểu Bình đã ra mệnh lệnh phát động cuộc tấn công Việt Nam vào ngày 17 tháng 2 năm 1979, gửi tới các tư lệnh quân khu tỉnh Quảng Tây và Vân Nam.

Sở dĩ Trung Quốc chọn tháng 2 là bởi thời gian sau đó sẽ là mùa mưa, bất lợi cho việc tiến hành các chiến dịch quân sự, còn nếu tấn công sớm quá thì quân đội Liên Xô có thể dễ dàng vượt qua những con sông đang đóng băng dọc biên giới Trung-Xô.

Gerald Segal (tác giả cuốn Trung Hoa tự vệ) cho biết, ngay từ đầu, Bắc Kinh đã giới hạn mục đích và chỉ đạo để giới hạn chiến sự về thời gian lẫn không gian, khiến cuộc chiến không vượt quá giới hạn của một cuộc xung đột biên giới tay đôi, leo thành thành chiến tranh toàn diện.

Một người lính Trung Quốc bị bắt làm tù binh trong chiến tranh xâm lược năm 1979

Xác định phương châm chỉ đạo và xây dựng kế hoạch tác chiến

Đường lối tiến hành cuộc chiến tranh được Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc được lựa chọn là “triển khai 2 mũi tấn công lớn từ 2 hướng, tập trung quân số áp đảo toàn diện để bao vây quân địch từ hai bên sườn, nhằm tiêu diệt từng bộ phận quân địch bằng những trận đánh hủy diệt lớn, theo phương thức đánh nhanh rút gọn”.

Theo kinh nghiệm chiến đấu của mình và dựa trên các bài bản chiến thuật của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, Hứa Thế Hữu đã đưa ra tư tưởng chỉ đạo cho cuộc chiến tranh là “ngưu đao sát kê” tức là “dùng dao mổ trâu để cắt tiết gà”, với nguyên tắc tác chiến gồm ba điểm:

Một là: Tập trung tấn công vào vị trí quan trọng nhưng phòng thủ sơ hở của quân địch.

Hai là: Sử dụng lực lượng và hỏa lực áp đảo (tiền pháo hậu xung) để đập tan hàng phòng ngự của địch tại những những cứ điểm then chốt.

Ba là: Các đơn vị xung kích phải dốc sức nhanh chóng thọc sâu và tấn công theo tất cả các con đường dẫn đến sào huyệt kẻ thù.

Theo cách này họ Hứa tin rằng, dưới sự chỉ huy của của ông ta, quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc có thể xé nát hệ thống phòng thủ biên giới của Việt Nam thành từng mảnh, đập tan mọi sự kháng cự, thọc sâu, bao vây, chia cắt và sau đó tiêu diệt.

Theo tinh thần chỉ đạo và chiến thuật đó, 2 cánh chủ lực của Trung Quốc đã xây dựng những kế hoạch tác chiến riêng của họ, trong đó tập trung nhấn mạnh đến việc tiêu diệt các sư đoàn quân chính quy của Việt Nam dọc biên giới Trung-Việt.

Họ xác định, chiến tranh có thể chia thành hai giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, hai mũi nhọn tấn công và Cao Bằng và Lào Cai nhằm bao vây và tiêu diệt các sư đoàn của quân đội Việt Nam tại đó, đồng thời phát động các cuộc tấn công ở Đồng Đăng để ly gián Hà Nội về mục tiêu chiến tranh của Trung Quốc.

Sau đó lực lượng Trung Quốc ở Quảng Tây sẽ tập trung tấn công vào Lạng Sơn trong khi các cánh quân vu hồi ở Vân Nam sẽ giao chiến với sư đoàn quân Việt Nam ở Sa Pa.

Để thực hiện kế hoạch tác chiến theo kiểu “Biển người” này, Trung Quốc đã huy động tổng cộng tới 8 Quân đoàn và Tập đoàn quân tham gia tác chiến trực tiếp, một Tập đoàn quân được sử dụng làm lực lượng dự bị chiến lược, sẵn sàng chi viện cho các hướng.

Đến giữa tháng 1-1979, hơn một phần tư quân đội thường trực của QGPND đã được đưa đến biên giới Trung-Việt, với tổng cộng khoảng hơn 320.000, núp dưới danh nghĩa bộ đội địa phương, cùng với khoảng 30 vạn dân binh và lực lượng hỗ trợ hậu cần.

Tổ chức huấn luyện cấp tốc và tăng cường giáo dục chính trị

Từ cuối tháng 12 năm 1978 đến hết tháng Giêng năm 1979 binh lính Trung Quốc bị cuốn hút vào các hoạt động huấn luyện chiến đấu và diễn tập. Huấn luyện quân sự được tập trung nhiều vào những kỹ năng cơ bản của người lính như bắn, ném lựu đạn.

Chỉ một vài đơn vị cấp phân đội của Trung Quốc có khả năng tiến hành các cuộc huấn luyện được coi là có ý nghĩa về chiến thuật hoặc diễn tập cấp trung đoàn hoặc sư đoàn. Nhiều sĩ quan báo cáo rằng họ không thể đảm bảo các binh sĩ của họ có khả năng tác chiến.

Nghĩa trang liệt sỹ Vị Xuyên, tưởng niệm những người con đất Việt đã hy sinh chống quân Trung Quốc xâm lược năm 1979

Mặc dầu nhu cầu huấn luyện là cấp bách, nhưng giới chức lãnh đạo quân sự của nước này vẫn không quên truyền thống quân sự của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc là sử dụng học thuyết chính trị để nâng cao tinh thần và cải thiện hiệu năng chiến đấu.

Cỗ máy tuyên truyền đã được thiết lập để thuyết phục binh lính rằng quyết định của ban lãnh đạo Trung ương là cần thiết và đúng đắn. Việt Nam từ khi theo Liên Xô đã thay đổi một cách xấu xa, coi Trung Quốc là kẻ thù và đang thực thi tham vọng bành trướng khắp Đông Dương.

Các bài giảng, các cuộc họp được mở liên miên với việc được trưng bày các bằng chứng, hiện vật, cũng như tranh ảnh, hoặc là ngụy tạo hoặc là bị xuyên tạc về ý nghĩa, nhằm gia tăng chủ nghĩa yêu nước “Đại bá” và lòng căm thù Việt Nam.

Đến đây cơ bản Trung Quốc đã hoàn tất công tác tổ chức một cuộc chiến tranh xâm lược quy mô lớn đối với Việt Nam, với sự tham gia của hơn 600.000 quân và hàng ngàn xe tăng, thiết giáp, hàng vạn khẩu pháo lớn nhỏ, nhưng lại luôn mồm la làng rất tội nghiệp là Trung Quốc buộc phải tiến hành “Chiến tranh phản kích tự vệ” với Việt Nam.

Tuy nhiên khi đó, tiếng nói ủng hộ Việt Nam rất đông đảo, không dễ để Trung Quốc thuận lợi phát động chiến tranh. Do đó, chính quyền Bắc Kinh đã ổ ạt triển khai những hoạt động ngoại giao và tuyên truyền rầm rộ để tìm kiếm ủng hộ và chuẩn bị dư luận.