Bản Ghi Nhớ 110: Mỹ: Quân Và Dân Việt Nam Phẩn Nộ, Ấp Chiến Lược Trì Trệ, VNCH Sẽ Sụp Vì Nhu

Nguyên Giác dịch

Foreign Relations of the United States, 1961–1963 Volume IV, Vietnam, August–December 1963, Document 110

(LỜI NGƯỜI DỊCH: Hồ sơ tối mật này được cơ quan tình báo Mỹ trình lên Ngoại Trưởng Hoa Kỳ vào ngày 15-9-1963, hơn 3 tuần sau ngày ông Ngô Đình Nhu chỉ huy trận tổng tấn công các chùa, cho thấy tình hình sau:

● Tổng Thống Ngô Đình Diệm trở thành búp bê của Nhu;

● Nhu đã bêu xấu, đẩy các nhân sự tài năng và trung thành xa khỏi ông Diệm;

● Nhu chỉ huy Mật Vụ và Lực Lượng Đặc Biệt, gài hệ thống mật báo khắp nơi;

● Nhu dựng chứng cớ ngụy tạo, chụp mũ Phật Tử là Cộng sản;

● Nhu căm thù Mỹ, tố Mỹ cấu kết với thực dân, phong kiến để biến VN thành vệ tinh;

● Nhu nói phải chống Mỹ, bắt tay với Hà Nội, làm quân đội Nam VN mất tinh thần;

● Chương trình ấp chiến lược trì trệ suốt 3 tháng liền;

● Tư Lệnh Lữ Đoàn Nhảy Dù VNCH, và Chánh văn phòng của ông Diệm nói Nhu phải đi;

● Nhu hút thuốc phiện nhiều năm, và đã hoang tưởng tâm thần;

● Lòng dân VN căm thù Nhu, và CS sẽ chiến thắng nếu còn Nhu lãnh đạo Nam VN.

Cuối bản dịch sẽ đính kèm bản scan. Bản dịch thực hiện bởi Cư sĩ Nguyên Giác.)

BẮT ĐẦU BẢN DỊCH

Document 110

110. Bản ghi nhớ từ Giám Đốc Sở Tình Báo và Nghiên Cứu (Thomas Hughes) trình lên Ngoại Trưởng (1)

Washington, ngày 15 tháng 9 năm 1963

ĐỀ TÀI

● Vấn đề ông Nhu

Ngô Đình Nhu đã đóng vai trò chủ yếu trong việc thực hiện cuộc chiến chống lại Việt Cộng. Ông là lực năng động phía sau chương trình ấp chiến lược. Ông đã ảnh hưởng lớn tới việc phối trí các khái niệm quân sự VN từ chiến tranh quy ước tới phản du kích chiến. Ông đã lập ra các đoàn thể để kích động thanh niên và các giới khác với ý thức chính trị.

Tuy nhiên, kể từ ngày 8 tháng 5-1963 (LND: Khi Phật Tử bị chính quyền Huế nổ súng và ném lựu đạn, làm chết 9 người trong đó có một số thiếu niên, xem:http://tinyurl.com/HoSoMat), Nhu đã trở thành một yếu tố chủ chốt làm bi thảm cuộc tranh chấp Phật Giáo trở và là nguyên nhân của cuộc khủng hoảng công quyền tiềm ẩn cơ nguy bùng nổ. Vì các lý do nêu sau đây, Nhu là trở ngại lớn cho bất kỳ giải pháp chân thực nào đối với khủng hoảng này.

● Nhu kiểm soát ông Diệm

Nhu nắm ông Diệm với ảnh hưởng trản ngập, bất khả thay đổi. Nhu đã bêu xấu, vô hiệu hóa, hay gỡ bỏ nhiều cố vấn tài giỏi và trung thành với Diệm. Nguyễn Đình Thuần, Bộ Trưởng Tổng Thống Phủ, nói Nhu là người duy nhất ông Diệm tin tưởng. Võ Văn Hải, Chánh văn phòng của Diệm và là thẩm quyền khả tín nhất trong giới làm việc ở Phủ Tổng Thống, đồng ý với Thuần rằng Nhu nói thay cho Diệm trong các buổi họp, viết thư trả lời báo chí thay cho Diệm, và biến Diệm trở thành tiếng vọng cho quan điểm riêng của Nhu.

Do vậy, Diệm tin lời Nhu kết tội rằng vấn đề Phật giáo căn bản là do Việt Cộng gây ra. Điều này làm mất uy tín của Diệm trong mắt những người ủng hộ trung thành của Diệm. Vũ Văn Mẫu, cựu Bộ Trưởng Ngoại Giao VNCH, và Tướng Lê Văn Kim, quyền Phó Tham Mưu Trưởng quân lực VNCH, nói rằng Nhu bây giờ là sức mạnh khống chế ở Nam VN. Bản đánh giá tình hình do Tòa Đại Sứ Mỹ thực hiện kết luận rằng trong các cấp lãnh đạo chính phủ cũng như lãnh đạo ở cấp tỉnh và huyện, cùng nhận ra rằng quyền lực thực sự trong tay Nhu, chứ không phải ở Diệm. Thêm nữa, bản đánh giá chỉ ra ngày càng thêm nhiều người thấy rằng Diệm không sẵn lòng cho Nhu về vườn, với một vài nhóm ngờ vực rằng Diệm có thể không cai trị lâu thêm chút nào nếu không có Nhu.

● Quyền Lực Riêng của Nhu: Mật Vụ và Lực Lượng Đặc Biệt

Nhu cũng có nguồn quyền lực riêng. Nhu chỉ huy mật vụ và Cần Lao, một đoàn thể kiểm soát chính trị nửa bí mật nửa công khai. Hệ thống mật báo viên tràn ngập trong công quyền, quân đội và các tổ chức ngoài chính phủ quan trọng. Hệ thống do thám của Nhu gây ra nỗi sợ hãi và căm thù xuyên khắp các nhóm này. Sức mạnh của Nhu trong việc bêu xấu uy tín đối thủ đã dẫn tới việc đẩy ra các nhân sự tận tâm và tài năng.

Nhu kiểm soát Lực Lượng Đặc Biệt của quân đội, mà đơn vị này, cùng với đạo binh mật vụ, đã hành động theo lệnh Nhu trong các trận tấn công các chùa, bắt giữ các nhà sư, các sinh viên, và những người đối lập, và trong việc ngụy tạo ra “chứng cớ” để “chứng tỏ” có một âm mưu Cộng sản phía sau các nhóm bị Nhu chống phá. Chính các hành động như thế đã làm cay đắng thêm những căng thẳng đương hữu tới mức cận kề nổi loạn.

● Nhu căm thù Hoa Kỳ

Nhu đã thực hiện một chiến dịch cay độc chống Mỹ, cả công khai và bí mật. Nhu đã tố cáo Mỹ âm mưu với “bọn thực dân” và “bọn phong kiến” để biến Nam VN làm một vệ tinh [cho Mỹ]. Nhu đã phóng ra các bản tin rằng một số viên chức Hoa Kỳ cụ thể đã nằm trong danh sách sẽ bị Nhu ám sát. Nhu đã thường xuyên nói rằng hiện diện Hoa Kỳ phải giảm bớt vì như thế đe dọa nền độc lập của Nam VN. Nhu đã liên tục nói dối với Đại sứ Mỹ và Trưởng phòng CIA tại Sài Gòn về vai trò của Nhu trong các diễn biến từ sau ngày 8 tháng 5-1963.

Tình hình đó đã làm thiệt hại vị trí của chúng ta tại Nam VN. Đại tá Lạc, người trách nhiệm thực hiện chương trình ấp chiến lược, nhận định rằng tiến trình này đã chậm lại trong ba tháng qua vì thái độ chống Mỹ của “một số phần tử” tại Sài Gòn. Cùng lúc đó, Nhu lại khoe khoang rằng Nhu nắm giữ các ủng hộ căn bản từ Hoa Kỳ -- để vừa làm khựng lại các đối thủ của Nhu và làm tăng uy tín của Nhu bằng cách bêu xấu các viên chức cao cấp.

● Quan hệ của Nhu với Bắc VN.

Nhu nói trong chỗ riêng tư rằng nếu Mỹ cắt viện trợ, Nhu sẽ tìm giúp đỡ từ nơi khác. Nếu điều đó lại hỏng,Nhu khẳng định là Nhu sẽ thương thuyết một thỏa hiệp với Hà Nội. Nhu đã thuyết phục cả các nhà quan sát ngoại quốc và người Việt rằng viễn ảnh đó nhiều phần sẽ xảy ra. Các bản phúc trình nói rằng Nhu đã liên lạc với Hà Nội là rất khả tín và lan rộng tới mức thực tế đã làm suy giảm tinh thần quân đội và giới công chức, bất kể sự chính xác hiện nay [của các bản phúc trình].

Nhu có khả năng để tin rằng Nhu có thể lèo lái tình hình để làm lợi cho Nhu, dù là qua việc chiến đấu chống Cộng hay thương thuyết với Cộng sản. Trạng thái tâm thần hoang tưởng của Nhu đã hiển lộ trong lời Nhu khoe khoang là chỉ có Nhu mới có thể cứu Việt Nam. Cả Nguyễn Đình Thuần và Võ Văn Hải xác nhận rằng Nhu hút thuốc phiện trong hai năm qua, cho thấy giải thích một phần về trạng thái tự tin quá độ và hoang tưởng quyền lực của Nhu.

● Người dân Việt muốn Nhu về vườn

Tướng Paul Harkins

Theo lời Tướng Paul Harkins (Tư Lệnh MACV), cả về những cảm xúc và thực trạng tại Nam VN đã phân cực mạnh mẽ và đều chống lại ông bà Nhu. Tướng Harkins tin rằng Nam VN sẽ “tồn tại và thịnh vượng” nếu ông bà Nhu ra đi và ông Diệm vẫn giữ chức Tổng Thống. Chúng tôi (Sở Tình Báo và Nghiên Cứu -- Director of the Bureau of Intelligence and Research) đồng ý hoàn toàn với quan điểm của Tướng Harkins về ông bà Nhu.

Tướng Victor Krulak (Phụ Tá Đặc Biệt về Chống Nổi Dậy, Bộ Tổng Tham Mưu Hoa Kỳ) báo cáo rằng việc Nhu ra đi sẽ được hoan hô bởi các sĩ quan quân đội. Tướng Krulak được Lữ Đoàn Trưởng Lữ Đoàn Nhảy Dù VN nói về sự căm ghét giận dữ với Nhu. Đại tá Lạc nói rằng Nhu sẽ không đứng nổi 24 giờ nếu Mỹ nói rõ rằng Mỹ không chấp nhận tình hình này. Trần Quốc Bửu, chỉ huy tổ chức Công Đoàn lớn nhất ở VN, nói rằng các đoàn viên của ông tin rằng Nhu phải ra đi. Bửu sợ rằng nếu Nhu chiến thắng được từ cuộc khủng hoảng hiện nay, những sai lầm tai hại tất xảy ra, cho phép Cộng quân chiếm được toàn bộ VN. Võ Văn Hải tin rằngDiệm không có thể tìm lại được niềm tin của dân chúng khi nào Nhu còn trong chính phủ.

Chúng tôi đồng ý với bản đánh giá tình hình của Tòa Đại Sứ rằng
(1) Nhu bị căm ghét, bị căm thù, bị sợ hãi, và bị bất tín ở mọi cấp trong công quyền, trong quân đội và trong giới trí thức thành thị, và
(2) cảm xúc chống Nhu đã lan rộng, đã kéo dài bây giờ đang dầy đặc thêm và cô đọng để trở thành những lời quy lỗi cho các biện pháp đàn áp của chế độ. Chúng tôi cũng đồng ý với bản lượng định MACV rằng nhiều sĩ quan cao cấp như dường được thuyết phục rằng Nhu có thể thương lượng với Hà Nội và “đại đa số trong quân đội không thể chấp nhận Nhu vào cấp lãnh đạo Nam VN trong bất kỳ điều kiện nào.”

GHI CHÚ:

(1) Nguồn: Thư Viện Kennedy Library, Hồ sơ An ninh Quốc gia, Vietnam Country Series, Kế hoạch Hành động. Tối Mật; Chỉ Đọc Thôi. Cũng đã đưa vào Hồ Sơ Giải Mật, 1982, 593 A.

HẾT BẢN DỊCH

- = o0o = -

Đính kèm nguyên văn Bản Ghi Nhớ 110, gồm bốn trang 212, 213, 214 và 215